1. Wprowadzenie
Schrony – zarówno wojskowe, cywilne, jak i przemysłowe – są projektowane z myślą o ochronie ludzi przed zagrożeniami zewnętrznymi, takimi jak wybuchy, promieniowanie, skażenia chemiczne czy klęski żywiołowe. Kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa i efektywnego działania tych obiektów jest wyposażenie ich w odpowiednie włazy oraz wyjścia awaryjne.
2. Włazy – bariera ochronna i punkt dostępowy
Funkcje włazów w schronach
- Hermetyzacja – włazy stanowią fizyczną barierę przed czynnikami zewnętrznymi: nadciśnieniem fali uderzeniowej, promieniowaniem jonizującym, pyłami i gazami toksycznymi.
- Zabezpieczenie przed wtargnięciem – odpowiednio zaprojektowane włazy mogą również pełnić funkcję zabezpieczenia przed nieautoryzowanym dostępem.
- Kontrola dostępu – włazy często są jedynym punktem wejścia do schronu w czasie pokoju. Ich ergonomia oraz możliwość szybkiego otwarcia i zamknięcia odgrywają istotną rolę w zarządzaniu ewakuacją.
Wymagania techniczne dla włazów
- Wytrzymałość na ciśnienie wybuchowe
- Odporność na działanie czynników chemicznych i biologicznych
- Możliwość otwierania z obu stron
- Uszczelnienia gazoszczelne i wodoodporne
- Obsługa ręczna (bez potrzeby zasilania)
3. Wyjścia awaryjne – kluczowe dla przeżycia w sytuacjach kryzysowych
Dlaczego wyjścia awaryjne są niezbędne?
W przypadku zablokowania głównego wejścia do schronu (np. przez gruz, pożar, zalanie), brak alternatywnej drogi ewakuacji może doprowadzić do uwięzienia ludzi wewnątrz. Wyjścia awaryjne:
- Zapewniają alternatywną drogę ucieczki
- Zwiększają szanse przeżycia podczas katastrof
- Ułatwiają dostęp służbom ratowniczym
- Zwiększają poczucie bezpieczeństwa użytkowników
Lokalizacja i konstrukcja wyjść awaryjnych
- Muszą być odizolowane od głównych ciągów komunikacyjnych
- Powinny prowadzić na powierzchnię w innym kierunku niż główne wejście
- Zaleca się ich umieszczenie na krańcach schronu
- Muszą być dostępne bez użycia narzędzi
- Konstrukcja powinna zapobiegać zalaniu i zasypaniu (np. szyb pionowy z włazem zewnętrznym zabezpieczonym przed opadem gruzu)
4. Wymogi prawne i normy techniczne
W wielu krajach, w tym w Polsce, normy dotyczące budowy i wyposażenia schronów określają wymogi związane z obecnością włazów i wyjść awaryjnych. Przykłady:
- PN-B-20130 – Polska Norma dotycząca obiektów ochrony zbiorowej
- W dokumentach NATO czy normach międzynarodowych (np. STANAG) często podkreśla się obowiązek posiadania minimum dwóch niezależnych dróg ewakuacyjnych.
5. Błędy i zaniedbania w projektowaniu
Brak wyjścia awaryjnego lub zastosowanie włazu niskiej jakości może skutkować:
- Niemożnością ewakuacji
- Śmiertelnym zatruciem w przypadku pożaru lub skażenia
- Brakiem możliwości dostarczenia pomocy z zewnątrz
- Pogorszeniem parametrów ochronnych całego schronu
6. Wnioski i zalecenia
Wyposażenie schronów w odpowiednie włazy i wyjścia awaryjne to nie luksus, lecz konieczność. Ich obecność może zadecydować o życiu i śmierci w sytuacji kryzysowej. Dlatego:
- Projektuj schrony z redundancją wejść i wyjść
- Zadbaj o jakość techniczną i szczelność elementów
- Regularnie kontroluj i testuj ich funkcjonalność
- Uwzględnij ergonomię i łatwość obsługi również dla osób nieprzeszkolonych